Lezingenserie: Slavernijgeschiedenis van Nederland

In 2002 vindt de installatie van een nationaal monument voor het slavernijverleden plaats en in 2007 wordt het onderwerp in de Nederlandse canon opgenomen. In de afgelopen jaren is het werk van onderzoekers, activisten en kunstenaars die hier al jaren aandacht aan besteden, meer gemeengoed aan het worden. Toch blijft de algemene kennis op dit gebied achter, mede door de gebrekkige aandacht in het onderwijs voor deze verhalen.

De sprekers in deze serie:

5 oktober -    Karwan Fatah Black - historisch overzicht van 400 jaar slavernijgeschiedenis en de WIC
13 oktober -  Pepijn Brandon – Economische belangen en gevolgen                                
19 oktober -  Matthias van Rossum- Slavernij in de Oost, incl. 400 jaar Banda                 
27 oktober -  Eveline Sint Nicolaas  – Slavernijverleden in het Rijksmuseum                     
3 november - Nancy Jouwe – Herinneringscultuur & Hedendaagse impact   

Lezing 3 november 

De vijfde en laatste lezing in deze reeks is van Nancy Jouwe over de Herinneringscultuur & Hedendaagse impact van de slavernij.

Over de spreker
Nancy Jouwe (1967) is cultuurhistoricus en werkt als freelance onderzoeker, publiek spreker, publicist en docent. Ze doceert bij de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en doet onderzoek voor het publieksgeschiedenisproject Mapping Slavery. Ze (co-)publiceerde diverse artikelen en zeven boeken over postkoloniale culturele en sociale bewegingen en de Nederlandse slavernijgeschiedenis, o.a. Gids Slavernijverleden Nederland (LM Publishers, 2019), De slavernij in Oost en West. Het Amsterdam Onderzoek (Spectrum, 2020) en Gendered Empire (Verloren, 2020). Ze is voorzitter van BAK, Basis voor Actuele Kunst te Utrecht en duovoorzitter van Mama Cash, fonds voor vrouwen.

Lezing 27 oktober

De vierde lezing in deze reeks is van Eveline Sint Nicolaas over het Slavernijverleden in het Rijksmuseum. De tentoonstelling Slavernij die tot eind augustus 2021 in het Rijksmuseum was te zien, nam de bezoeker aan de hand van tien persoonlijke verhalen mee door ruim 250 jaar Nederlandse koloniale geschiedenis. De tentoonstelling belichtte het leven van mensen die deel uitmaakten van de handelsdriehoek tussen Europa, Afrika en Amerika; het gebied rond de Indische Oceaan; zuidelijk Afrika; en tot slaaf gemaakte mensen die naar Nederland werden gebracht. Het zijn verhalen over tot slaaf gemaakte mensen en slavenhouders, mensen die profiteerden van het systeem of juist vochten tegen het systeem, strevend naar vrijheid en gelijke behandeling. Hoe zag hun leven eruit? Welke kennis bezaten zij, en hoe verhouden zij zich tot een systeem waarin mensen andere mensen als hun eigendom beschouwden? Eveline Sint Nicolaas vertelt in haar lezing over de totstandkoming van deze tentoonstelling, de reacties op de tentoonstelling en wat er op de langere termijn zal worden gedaan met de verworven kennis en contacten.

Over de spreker
Eveline Sint Nicolaas (1971) is senior conservator Geschiedenis van het Rijksmuseum Amsterdam. Zij studeerde Sociaal Economische Geschiedenis en Culturele Studies aan de Universiteit van Amsterdam en is sinds 1998 werkzaam bij het Rijksmuseum. Zij gaf leiding aan het team van conservatoren die de Slavernij tentoonstelling in het Rijksmuseum (12 feb 2021-30 mei 2021) maakte. In 2017 verscheen haar boek Ketens & Banden. Suriname en Nederland sinds 1600, over de gedeelde geschiedenis van Suriname en Nederland aan de hand van de collectie van het museum. Zij is voorzitter van de werkgroep terminologie van het Rijksmuseum.

Lezing 19 oktober

De derde lezing in deze reeks is van Matthias van Rossum over de Slavernij in de Oost, inclusief 400 jaar Banda.

Over de spreker
Matthias van Rossum (1984) is senior onderzoeker bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Hij schreef veelvuldig over het Nederlands-Aziatische slavernijverleden. In 2020 verschijnen vertalingen van slavernijrechtszaken die hij met medeauteurs verzamelde in Testimonies of Enslavement (Londen 2020). Ook publiceerde hij Kleurrijke Tragiek (Hilversum, 2015). Eerder onderzocht hij de Atlantische slavenhandel (‘Wat is winst?’, Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis 9:1 (2012)). Van Rossum is vice-voorzitter van het European Labour History Network (ELHN) en lid van de denktank voor de slavernijtentoonstelling van het Rijksmuseum.

Lezing 13 oktober

De tweede lezing in deze reeks is van Pepijn Brandon over de Economische belangen en gevolgen van de slavernij. Plantageslavernij was een economisch systeem. De koffie, suiker, tabak, indigo en specerijen die slaafgemaakte mensen in de Amerika’s en Azië produceerden, waren bedoeld voor Europese markten waar zij inkomsten opleverden voor een lange reeks economische spelers. Ook de mensenhandel zelf was ingericht op winst. Europese bankiers en verzekeraars tuigden rond de slavernij complexe financiële constructies op, met mensenlevens als onderpand. Aan het einde van de achttiende eeuw was ruim vijf procent van de Nederlandse economie afhankelijk van de productie op slavenplantages in de Atlantische wereld. Maar wat zegt zo’n getal nu precies? Hoe was het slavernijsysteem economisch georganiseerd, en wie profiteerde? Wat was het economische belang van de slavernij voor Nederland voor en na de tweede helft van de achttiende eeuw? Welke relatie bestond er tussen slavernij in de koloniën en kapitalistische ontwikkeling in Europa? Wat betekende die relatie voor de levens van de slaafgemaakten op de plantages? En welke erfenissen liet slavernij na aan het Nederland van vandaag?

Over de spreker

Pepijn Brandon (1980) is universitair docent aan de Vrije Universiteit en senior onderzoeker aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Zijn werk richt zich op de geschiedenis van kapitalisme, oorlog en economische ontwikkeling en slavernij. Hij is de auteur van War, Capital, and the Dutch State (Leiden en Boston 2015) en publiceerde over de betekenis van slavernij voor de Nederlandse economie. Zijn laatste publicatie is De slavernij in Oost en West. Het Amsterdam Onderzoek (Spectrum, 2020). Hij is verbonden aan het Weatherhead Center van Harvard University, waar hij in 2020 gastprofessor was, en fellow van het Center for the Study of Slavery and Justice aan Brown University.

Rectificatie

Soms maak je een fout waar je hem het minst wil maken. Tot onze grote spijt ontdekten wij zo’n fout in de tekst van onze brochure. Hier stond het woord ‘al’ vermeld in de zin ‘in 2002 vindt de installatie van een nationaal monument voor het slavernijverleden plaats’.

Het woord ‘al’ is per ongeluk in de tekst gekomen en vanzelfsprekend hier in het geheel niet op zijn plaats. Juist bij zo’n belangrijk onderwerp, dat de mensheid raakt en waaronder zo veel mensen zo zwaar geleden hebben, betreuren wij dit oprecht en hiervoor bieden wij onze excuses aan.

Het team van Theater de Veste